Naast Simone Martini's Maestà waren in de Sala del Mappamondo een aantal seculiere beelden. Fresco's herdachten veldslagen en belangrijke militaire aanvoerders. In het midden van het fresco is Guidoriccio da Fogliano te paard afgebeeld, in profiel met een maarschalksstaf in de hand.
Condottieri waren de aanvoerders van legers huurlingen (condotte) die werden ingehuurd door de Italiaanse stadstaten van de late Middeleeuwen tot halverwege de 15e eeuw. In de 13e en 14e eeuw werden stadstaten als Florence, Venetië en Genua schatrijk door hun handel met de Levant. Desondanks beschikten deze steden over zeer kleine legers, waardoor ze vaak aangevallen werden door andere landen of zelfs aangrenzende stadstaten. Daarom huurden de gezaghebbers al gauw groepen huurlingen in om hun grenzen te verdedigen. Elke condotta werd geleid door een condottiere. Vaak werden ook de bestuurlijke zaken van de stad overgedragen aan een huurling, de podestà.

Kunst in Toscane | Simone Martini | Guidoriccio da Fogliano all'assedio di Montemassi

Er werd lang aangenomen dat de afbeelding zoals we die nu kennen het fresco is waarvan vaststaat dat Simone Martine het in 1330 in opdracht van het Sienese stadsbestuur heeft gemaakt. Bij deze veronderstelling werden in 1977 vraagtekens geplaatst door de Amerikaanse kunsthistorici Gordon Moran en Michael Mallory (lees meer hierover).
De discussie kreeg een nieuwe dimensie toen er op de westelijke muur van de Sala del Mappamondo een ander fresco met een gelijkaardig thema werd ontdekt, dat deels door de Guidoriccio wordt overlapt. Het is vermoedelijk één van de kasteelfresco's die rond 1345 achter pleisterwerk verdwenen zijn toen de mappamondo van Lorenzetti in de zaal werd geïnstalleerd. De iconografie is opnieuw de militaire glorie en het expansionisme van Siena. De personages kunnen de podestà of een lid van de Republiek van Siena zijn, die het kasteel in bezit neemt.

Onder de Guidoriccio heeft Il Sodoma in 1529 twee patroonheiligen van Siena geschilderd : San Vittore en Sant'Ansano. Deze fresco's zijn perfect bewaard gebleven.

Art in Tuscany | The Sala del Mappamondo (the World Map Room) and the lost wheel map of Ambrogio Lorenzetti

Kunst in Toscane | Simone Martini | Guidoriccio da Fogliano all'assedio di Montemassi

Guidoriccio da Fogliano was een condotiere in dienst van Siena en veroverde in het zuiden van Toscane de stadjes Castel del Piano, Arcidosso, Montemassi, Sassofortino en Giuncarico. Het fresco toont het beleg van Montemassi. Ook het kasteel van Sassofortino wordt afgebeeld.
Tegenover deze reeks stadjes en kastelen, die in de staat Siena waren opgenomen, was het algemene politiek-juridische symbool van de stadstaat Siena uitgebeeld. Zo ontstond een geïntegreerd beeldprogramma in de zaal van de Algemene Raad met als thema het soevereine, legitieme en gesanctioneerde gezag van de comune. Dit programma bestond uit een gemeenschappelijk symbool, de Maestà, en uit de afzonderlijke onderdelen van de staat: de onderworpen steden, edelen en hun kastelen. De staatssymboliek bestond dus enerzijds uit de geweldmonopolisering door een centrale overheid binnen een groeiend gebied en anderzijds uit een collectief symbool voor legitiem gezag uitgebeeld in de vorm van een tronende stadsheilige onder een baldakijn, omgeven door vier andere stadsheiligen.[8]

Het stadhuisfresco van de Maestà was een getrouwe kopie van Duccio's Maestà in de Duomo. De overeenkomst werd aangescherpt doordat de boven het hoofdaltaar aangebrachte baldakijn in de raadzaal werd geschilderd boven Maria's troon die naar vorm veel gemeen heeft met de opbouw van een gotisch polyptiek. Net als in de dom werden voor de Maestà bewegende engelen met in hun armen kaarsen aangebracht: het mechanische speelgoed dat vaak een beter inzicht geeft in de toenmalige smaak dan de verbleekte en gerestaureerde fresco's of de van hun vergulde timmerwerk ontdane altaarstukken.
Het toegevoegde baldakijn verduidelijkte met de op de rand rond het fresco aangebrachte wapens en opschriften de politiek-juridische betekenis ervan. Op het baldakijn prijkten de wapens van stad en volk van Siena, de balzana en de leeuw op een rood vlak, en die van de koning van Napels, de fleurs-de-lys. Robert van Anjou, toen de machtigste vorst, was leider van de Welfische bond waartoe Siena was toegetreden. Petrus, Paulus en Johannes dragen het baldakijn, een subtiele getuigenis van de onderschikking van de stadsheiligen van Rome en Florence aan Maria, de avvocata en protettrice van Siena, dat als enige stad zo ver ging Maria daadwerkelijk als stadsheilige te vereren en te gebruiken.[8]

Kunst in Toscane | Simone Martini | La Maestà del Palazzo Pubblico di Siena

De Sala della Pace van het Palazzo Pubblico, de ruimte waarin de 'Raad van Negen' vergaderde, bevat de beroemde allegorische voorstellingen van het goede en slechte bestuur door Ambrogio Lorenzetti. De fresco's werden geschilderd in de jaren 1337-39 en waren de eerste met een niet-religieuze voorstelling. De Zaal van de Negen verbeeldt het politieke wereldbeeld van de veertiende eeuw. Goede regering en tirannie, deugden en ondeugden, oorlog en vrede en de allegorie van Justitia passen in de macrokosmos met de zeven planeten en de seizoenen. De zeven vrije kunsten en filosofie zijn afgezet tegen de mechanische kunsten, die de activiteiten van het dagelijks leven portretteren. De politieke allianties worden weergegeven met de wapenschilden van de paus en van Frankrijk. In de Stad laat Siena zijn trots zien aan de hele wereld.

Uniek is ook de wijze waarop, op het grote fresco van de gevolgen van goed bestuur voor de stad en het platteland, de stad Siena en haar omgeving zijn afgebeeld. Je ziet winkeliers achter hun toonbanken, dansende meisjes op straat (klik op de voorstelling voor een vergroting) en een adellijk jachtgezelschap dat zojuist de stad verlaat, (klik op de voorstelling voor een vergroting) terwijl boeren met hun producten naar de stadspoort toe komen lopen.

Juist door die vrolijke en drukke menigte en door de verhouding tussen mensen en gebouwen krijgt het architectonische kader zijn treffende echtheid. Het uitzicht over het platteland rond Siena is het eerste echte landschap sinds de Klassieke Oudheid.

De Allegorie van het Slecht bestuur toont een zelfde tafereel, maar dan met een demonische tiran op de troon. Aan zijn voeten is een bok te zien, symbool van wellust. Boven zijn hoofd zien we nu gierigheid, ijdelheid en overmoed, en aan weerszijden figuren voorstellend: wreedheid, verraad en fraude aan de linkerkant en woede, verdeeldheid en oorlog aan de rechterkant. De aan zijn voeten liggende, vastgebonden figuur stelt de rechtvaardigheid voor. De schalen van de weegschaal liggen los op de grond. De stad is aan het vervallen. Rovers struinen de straten af en op de voorgrond is een groep vagebonden bezig een vrouw bij de haren te slepen. Hier wordt een waarschuwing gegeven.

De gevolgen van slecht bestuur voor het platteland zijn dood en verderf. Huizen en hele dorpen staan in brand. Het landschap is desolaat, de grond verdord, de bomen dragen geen vrucht en niemand bewerkt het land.

Ambrogio Lorenzetti, Allegorie van het slechte bestuur (detail

)

In deze zaal worden schilderijen van de Sienese school uit de 13e, 14e en 15e eeuw tentoongesteld, met werken van Massarello di Gilio, Martino di Bartolomeo en een San Michele Arcangelo die toegeschreven wordt aan Ambrogio Lorenzetti.


La Loggia

Palazzo Pubblico met de Loggia, en de Torre del Mangia, gezien vanuit de Orto de'Pecci